Ομαδική Ψυχοθεραπεία ~ Συνταξιδιώτες ζωής

Η ομαδική θεραπεία στη συστημική προσέγγιση είναι κάτι περισσότερο από μια συνάντηση ανθρώπων. Είναι ένα ασφαλές καταφύγιο, ένας χώρος όπου οι ιστορίες μας ενώνονται, οι πληγές μας βρίσκουν φωνή και η μοναξιά μας αντικαθίσταται από τη ζεστασιά του "μαζί".

Μέσα στην ομάδα, δεν είσαι ποτέ μόνος. Αρχίζεις να νιώθεις ότι όσα κουβαλάς δεν είναι τόσο βαριά όταν τα μοιράζεσαι. Κάποιος άλλος μπορεί να σε κοιτάξει και να πει: «Σε καταλαβαίνω, γιατί κι εγώ ένιωσα έτσι». Αυτή η σύνδεση, αυτή η αναγνώριση, είναι κάποιες φορές σαν βάλσαμο στην ψυχή. Ξαφνικά, ο πόνος σου γίνεται λιγότερο ξένος. Γίνεται μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία.

Η ομαδική θεραπεία προσφέρει τη δυνατότητα να δεις τον εαυτό σου μέσα από τα μάτια των άλλων. Οι ιστορίες τους γίνονται καθρέφτες που αντανακλούν κομμάτια σου που ίσως δεν είχες τολμήσει να κοιτάξεις. Μέσα από τη δυναμική της ομάδας, αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι η ζωή μας είναι συνδεδεμένη. Κάθε μέλος κουβαλά ένα δίκτυο σχέσεων, οικογενειακών και κοινωνικών, που διαμορφώνουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που αγαπάμε, που πονάμε.

Η συστημική προσέγγιση διδάσκει ότι δεν είμαστε μόνο το αποτέλεσμα των τραυμάτων μας. Είμαστε επίσης οι δυνατότητές μας, οι σχέσεις που μπορούμε να χτίσουμε, η αποδοχή που μπορούμε να προσφέρουμε και να δεχτούμε. Στην ομάδα, μαθαίνεις να βλέπεις τα μοτίβα της ζωής σου. Γιατί επαναλαμβάνεις τις ίδιες συμπεριφορές; Πώς μπορείς να αλλάξεις ό,τι σε καθηλώνει; Και το πιο σημαντικό, μαθαίνεις ότι δεν χρειάζεται να το κάνεις μόνος.

Η ομάδα γίνεται μια μικρογραφία της ζωής σου. Μέσα από τις σχέσεις με τα άλλα μέλη, μπορείς να δεις πώς συνδέεσαι με τους ανθρώπους γύρω σου, πώς επικοινωνείς, πού φοβάσαι να ανοιχτείς, πού δυσκολεύεσαι να εμπιστευτείς. Και καθώς η ομάδα σου προσφέρει κατανόηση, υποστήριξη και ανατροφοδότηση, μαθαίνεις να εμπιστεύεσαι ξανά.

Αυτό που κάνει την ομαδική θεραπεία τόσο ξεχωριστή είναι η αίσθηση ότι όλοι οι συμμετέχοντες είναι συνταξιδιώτες. Κανείς δεν έχει όλες τις απαντήσεις· όλοι όμως έχουν κάτι να δώσουν. Ο καθένας φέρνει τη μοναδική του ιστορία, τον δικό του πόνο, τη δική του σοφία. Και στο τέλος, η ομάδα γίνεται κάτι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μελών της: γίνεται ένα ασφαλές μέρος όπου η αλλαγή, η θεραπεία και η αποδοχή είναι δυνατές. Μέσα στην ομαδική θεραπεία, νιώθεις ξανά ότι ανήκεις. Και μέσα από αυτή την αίσθηση, αρχίζεις να χτίζεις όχι μόνο μια καλύτερη σχέση με τους άλλους, αλλά και με τον ίδιο σου τον εαυτό.

Πότε είναι έτοιμος κανείς να προχωρήσει στην ομαδική θεραπεία;

Η στιγμή που κάποιος είναι έτοιμος να μπει σε ομαδική θεραπεία δεν μετριέται με απόλυτους κανόνες. Είναι μια αίσθηση που γεννιέται σταδιακά, σαν το ξύπνημα μιας εσωτερικής ανάγκης για σύνδεση και μοίρασμα. Είναι όταν η μοναξιά των σκέψεών σου αρχίζει να βαραίνει και νιώθεις ότι χρειάζεσαι κάτι περισσότερο από την ατομική εξερεύνηση. Είναι όταν ο θεραπευτής σου κοιτάζει βαθιά μέσα σου και διακρίνει την επιθυμία – ή έστω την προθυμία – να δοκιμάσεις να δεις τον εαυτό σου μέσα από τα μάτια των άλλων.

Έτοιμος για την ομαδική θεραπεία δεν σημαίνει τέλειος, ούτε ολοκληρωμένος. Δεν σημαίνει να έχεις λύσει όλα σου τα προβλήματα ή να νιώθεις απόλυτα ασφαλής. Σημαίνει, ίσως, ότι έχεις φτάσει σε ένα σημείο όπου αναγνωρίζεις ότι οι σχέσεις – ακόμα και οι δυσκολίες τους – είναι το κλειδί για την προσωπική σου εξέλιξη. Ότι, όσο τρομακτικό κι αν μοιάζει να εκτεθείς, έχεις κουραστεί να κρύβεσαι.

Ο θεραπευτής βλέπει πότε είσαι έτοιμος να μπεις στην ομάδα, γιατί ακούει τη φωνή σου να μαλακώνει, να αφήνει χώρο για τους άλλους. Βλέπει την επιθυμία σου να κατανοήσεις, όχι μόνο τον εαυτό σου, αλλά και τις σχέσεις σου. Όταν η εσωτερική σου αναζήτηση αρχίζει να συναντά τη βαθύτερη ανάγκη σου για σύνδεση, τότε ίσως να είσαι έτοιμος.

Οι φόβοι για την ομαδική θεραπεία είναι σαν σκιές που στέκονται ανάμεσα σε εμάς και την επιθυμία μας να συνδεθούμε. Είναι εκείνες οι μικρές, ψιθυριστές σκέψεις που μας λένε ότι ίσως να μην ανήκουμε, ότι οι άλλοι μπορεί να μας κρίνουν, ότι αν δείξουμε τον πραγματικό μας εαυτό, δεν θα είμαστε αρκετοί.

Ο πρώτος φόβος είναι η έκθεση. Να μιλήσεις για αυτά που κρατάς κρυφά βαθιά μέσα σου – για τις πληγές, τους φόβους, τις ντροπές σου. Η σκέψη και μόνο μπορεί να μοιάζει αβάσταχτη. «Τι θα πουν οι άλλοι; Θα με καταλάβουν; Ή θα με απορρίψουν;» Η ιδέα να αφηγηθείς την ιστορία σου μπροστά σε ξένους μοιάζει με άλμα στο κενό.

Έπειτα, είναι ο φόβος της κριτικής. Τι θα γίνει αν οι άλλοι δεν συμφωνήσουν με τα συναισθήματά σου; Αν δεν καταλάβουν τις επιλογές σου; Αν σε δουν διαφορετικά απ' ό,τι βλέπεις εσύ τον εαυτό σου; Ο φόβος αυτός μπορεί να σε κάνει να νιώθεις ότι καλύτερα να κρύψεις τον πραγματικό σου εαυτό, για να αποφύγεις το ενδεχόμενο να πληγωθείς.

Υπάρχει και ο φόβος της σύγκρισης. Μέσα στην ομάδα, μπορεί να σκεφτείς: «Μήπως οι δικές μου δυσκολίες δεν είναι τόσο σημαντικές όσο των άλλων;» ή «Μήπως είμαι ο μόνος που νιώθει τόσο χαμένος;» Αυτή η αίσθηση ότι ίσως να μην αξίζεις τη βοήθεια, ότι οι άλλοι έχουν πιο "σοβαρά" θέματα από εσένα, μπορεί να σε καθηλώσει.

Κι ύστερα, είναι ο φόβος της σύνδεσης. Ναι, όσο κι αν το λαχταράμε, η σύνδεση μπορεί να μας τρομάζει. Τι σημαίνει να αφήσεις τους άλλους να σε πλησιάσουν; Να τους αφήσεις να σε δουν αληθινά; Και αν δεθείς μαζί τους, τι θα συμβεί όταν η ομάδα τελειώσει; Η ιδέα της οικειότητας μπορεί να φαίνεται εξίσου επικίνδυνη με την ιδέα της απόρριψης.

Όλοι αυτοί οι φόβοι είναι φυσιολογικοί. Είναι ανθρώπινοι. Είναι η φωνή του μέρους του εαυτού μας που προσπαθεί να μας προστατέψει από τον πόνο. Αλλά αν κοιτάξουμε βαθύτερα, κάτω από αυτούς τους φόβους, υπάρχει μια βαθιά επιθυμία: να ανήκουμε, να ακουστούμε, να δούμε και να μας δουν πραγματικά.

Μερικές φορές, δεν νιώθεις ποτέ απόλυτα έτοιμος. Ο φόβος της έκθεσης, της κριτικής, της απόρριψης μπορεί να παραμένει. Αλλά αν, μέσα σε αυτόν τον φόβο, υπάρχει και μια μικρή σπίθα θάρρους, τότε ίσως να είναι η ώρα να κάνεις το βήμα. Γιατί η ομαδική θεραπεία δεν απαιτεί τελειότητα. Απαιτεί μόνο μια ανοιχτή καρδιά και τη διάθεση να προσπαθήσεις. Και τότε, ανακαλύπτεις ότι δεν είσαι μόνος – ότι μέσα από την ομάδα, ξεκινά ένα νέο ταξίδι προς την κατανόηση και τη θεραπεία, όχι μόνο του εαυτού σου, αλλά και του τρόπου που σχετίζεσαι με τον κόσμο.

Η ομαδική θεραπεία δεν υπόσχεται ότι θα εξαφανίσει τους φόβους σου. Αλλά σου δίνει έναν ασφαλή χώρο για να τους φέρεις μαζί σου. Μέσα από την ομάδα, θα δεις ότι δεν είσαι ο μόνος που φοβάται. Ότι οι άλλοι κουβαλούν παρόμοιους φόβους, παρόμοιες αγωνίες. Και μέσα από αυτή την κοινή εμπειρία, οι σκιές αρχίζουν να διαλύονται. Και τότε, ίσως, να τολμήσεις να αφήσεις τον εαυτό σου να φανεί, να ακουστεί, να συνδεθεί.