Το Γνωστικό σύστημα αυτοαναφοράς είναι το αντιληπτικό και ερμηνευτικό πλαίσιο που έχει διαμορφώσει ένα σύστημα (άτομο,οικογένεια) για τον εαυτό του. Η αντίληψη που έχουμε αναπτύξει για τον εαυτό μας και οι ερμηνείες που δίνουμε σε όσα μας συμβαίνουν είναι γνωστικοσυγκινησιακές.  Κάθε επιλογή μας συνοδεύεται από τη λογική και κάποια συναισθηματική επένδυση. Κάθε σκέψη,  κάθε βήμα που κάνουμε, συνοδεύεται από συναισθηματική χροιά. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας είναι άρρηκτα δεμένη με το πώς νιώθουμε για αυτόν.

Σε ένα πρώτο επίπεδο , αρχικά κανείς είναι να αναγνωρίσει το συνειδητό ή ασυνείδητο ρεπερτόριο συμπεριφορών που εκδηλώνει και τα μοτίβα επικοινωνίας που έχει καθώς αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Είναι σαν να ξετυλίγουμε ένα νήμα που μας δείχνει πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο αρχίζουν να διαφαίνονται οι ψυχολογικοί «ρόλοι» που είναι γεννημένοι μέσα από το οικογενειακό μας περιβάλλον, συχνά μας ακολουθούν σιωπηλά, επηρεάζοντας τις σχέσεις μας σε όλη μας τη ζωή. Ίσως να μάθαμε να είμαστε «ο σωτήρας», «ο μεσολαβητής», «ο αντιδραστικός» ή «ο φροντιστής» – ρόλοι που μας καθόρισαν και που, ενδεχομένως, συνεχίζουν να μας καθορίζουν. Μέσα από τη συνειδητοποίηση αυτών των ρόλων, αποκτούμε τη δύναμη να σπάσουμε τα δεσμά τους.

 Το τρίτο και πιο βαθύ επίπεδο μας καλεί να στραφούμε προς τον ίδιο μας τον πυρήνα μας. Διαμορφώνονται βαθύτερα υπαρξιακά ερωτήματα που αντηχούν στο είναι μας: Ποιος είμαι πραγματικά; Τι με συνδέει με τους άλλους; Ποιον σκοπό έχω στη ζωή μου; Προς ποια κατεύθυνση θέλω να κινηθώ; Είναι ένα ταξίδι υπαρξιακής αναζήτησης. Είναι μια διαδικασία κατανόησης και ανασύνθεσης του εαυτού μας.